Türkçede toplam 8 adet sözcük türü bulunmaktadır:
- İsim (Ad) 5) Bağlaç
- Zamir (Adıl) 6) Ünlem
- Sıfat (Önad) 7) Fiil (Eylem)
- Edat (İlgeç) 8) Zarf (Belirteç)
2) ZAMİR (ADIL)
İsimlerin yerine kullanılan, geçici olarak isimlerin yerini tutan sözcüklere zamir (adıl) denir. Zamirler dörde ayrılır:
- KİŞİ (ŞAHIS) ZAMİRİ
İnsan isimlerinin yerini tutan zamirlere kişi (şahıs) zamiri denir. Türkçede toplam 6 kişi ve kişi zamiri vardır.
- Tekil Kişi – Ben à Benim taşıdığım kutu çok ağır.
- Tekil Kişi – Sen à Senin canın sıkılmıyor mu?
- Tekil Kişi – O à O da bizimle gelecek.
- Çoğul Kişi – Biz à Biz yarın pikniğe gidiyoruz.
- Çoğul Kişi – Siz à Keşke siz de bizimle gelseniz.
- Çoğul Kişi – Onlar à Onların yarın sınavı varmış.
Not: “Kendi” sözcüğü de kişi zamirleri içerisinde kabul edilir ve dönüşlülük zamiri olarak adlandırılır.
Örnek: Sadece kendini düşünerek hareket etmemelisin.
- İŞARET (GÖSTERME) ZAMİRİ
Varlıkların isimlerini söylemeden işaretle göstermeye yarayan zamirlere işaret (gösterme) zamiri denir.
“Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, öteki, beriki, karşıki” gibi sözcükler işaret zamirleridir.
Örnek:
- Bu senin kitabın değil mi? (Kitap)
- Şunu uzatır mısın? (Kalem)
- Onları mutfağa taşımasına yardım et. (Tabakları)
- Buraya geçen yıl geldik. (İzmir’e)
- Şundan bir kilo da biz alalım. (Kiraz)
- Onu değil de ötekini giyersen daha çok yakışır. (Giysi)
Not: “O” ve “onlar” sözcükleri hem kişi zamiri hem de işaret zamiri olarak kullanılabilir. Bu zamirler insan isimlerinin yerini tutuyorsa kişi zamiri insan dışı varlıkların yerini tutuyorsa işaret zamiridir.
Örnek:
- Onu ders çalışırken gördüm. à Kişi zamiri
- Onu cüzdanıma koyarken düşürmüşüm. à İşaret zamiri
- Onları da yemeğe çağırmak istiyorum. à Kişi zamiri
- Onları dolaba yerleştirir misin? à İşaret zamiri
- BELGİSİZ ZAMİR
Hangi varlığın yerini tuttuğu tam olarak belli olmayan zamirlere belgisiz zamir denir.
“Kimi, çoğu, bazıları, şey, herkes, hepsi, hiç kimse, birçoğu, biri” gibi sözcükler belgisiz zamirlerdir.
Örnek:
- Testteki sorulardan birkaçı çok kolaydı.
- Biri telefonuma çağrı bırakmış.
- Yarınherkes okula gelsin.
- Olanları hiç kimse anlamadı.
- Bu benim en sevdiğimşey.
- Kimi çok güler yüzlüdür.
- SORU ZAMİRİ
İsimlerin yerini soru yoluyla tutan zamirlere soru zamiri denir.
“Kim, kime, ne, nereye, nerede, hangisi, kaçı” gibi sözcükler soru zamirleridir.
Örnek:
- Dolaptaki karpuzu kim yedi?
- Nereden geldik, nereye gidiyoruz?
- Marketten nealdınız?
- Bu konuyu kaçınız anladınız?
- Hangimiz söyledi hatırlamıyorum.